Trong mấy năm gần đây thì phong trào chơi chim chào mào diễn ra rất mạnh, minh chứng cho phòng trào chơi chim diễn ra mạnh là qua các cuộc thi được tổ chức hằng năm, hằng quý, hằng tháng và hằng tuần. Mỗi một cuộc thi đều có những giải thưởng khác nhau nhưng mục đích chính là giúp cho phong trào ngày một phát triễn hơn nữa.
Trong các cuộc thì chim thường mỗi cuộc thi đều có 1 tiêu chí riêng nhất định và cuối mổi cuộc thi đều chọn ra những chú chim hay, xuất sắc và bản lĩnh để nhận giải, thường thì có 4 giải chính đó là: nhất – nhì – ba – tư. Và một số giải thưởng từ top 10 cho đến top 60 tuỳ theo số lồng đăng ký tham dự cuộc thi.
1: Tổng quan về con chim đi thi Những con chim đi thi phải là một con chim đáp ứng đầy đủ nhu cầu dưới sau đây: Là những chú chim không phải chim Mộc, chim Bổi còn quá nhác. Lông chim không quá xấu, xơ xác, thiếu quá nhiều lông. Trong quá trình thì đấu thì con chim đi thi phải chứng tỏ được bản năng của mình, bằng cách qua giọng hót, qua thái độ hình dáng khi thi đấu, tuyệt đối không bị tật lỗi, vì nếu tất lỗi sẻ bị hạ rất sớm. Trong quá thì thì đấu thì không được xỉa lông, tắm cóng, tắm hủ, phơi nắng. Rất đơn giản phải không nào các bạn?
a: Tiêu chí thứ nhất Chim có dáng bộ thi đấu tốt, siêng sàn cầu, điu cầu, bung cánh xoè đuôi doạ nạt đối thủ, thái độ linh hoạt. Chim hung hăng lùng sục tìm đối thủ để đấu, thế đứng vươn mình cúp cầu chữ C, éc ché hù doạ đối thủ.
b: Tiêu chí thứ hai Chim phải ra giọng hót, xổ bọng xa gần, hót đấu, lấy giọng hót để đè đối thủ, những chú chim ra giọng trong suốt cuộc thi sẻ được chọn. Chim phải ra nhiều giọng, đảo giọng luyến láy rỏ ràng. Giọng chim phải từ 3 âm trở lên thì mới được tính là 1 mỏ.
c: Tiêu chí thứ ba Chim thi đấu phải có thân hình thon gọn, nhanh nhẹn và dáng bộ phải đẹp và cân đối. Chim phải xong lông và không được cụt đuối, thiếu lông và không bị tật lỗi.
4: Chọn tướng chim chào mào Theo kinh nghiêm của những nghệ nhân lâu năm và nhìn nhận của bản thân mình cùng một số nghệ nhân chia sẻ và góp ý thì nênchọn chim chào mào đẹp có tướng tá như sau: Tướng chim phải thon gọn, dài đòn, mặt dữ, mào lân càng tốt, mào lân mà đầu bi nữa thì tuyệt vời, mào đinh cũng được, nếu chọn được con mào cui nữa thì còn gì bằng. Đuôi ngắn, chân cẳng phải to và cứng cáp nhìn phải cao trông phải thật chắc chắn. Chim thon gọn, mình ống, thì có nước chuyền cầu, đi cầu siêng năng và linh hoạt.
Không nên chọn những con quá to xác, thường những con to xác thường có nết đi cầu chậm vì di chuyển khá khó khăn. Hơn nữa cũng không nên chọn những con có gốc mào không dày hoặc bị gãy, những con như vậy thường thi đấu không bền chim.
5: Chọn tính cách và nết chơi Nói về nết chơi thì cũng có nhiều loại khác nhau, phần đa thì mỗi người thích 1 nết. Người thì thích nết hung hăng, người thì thích nết chim siêng đi cầu, người thì thích chơi cánh, nói chung là đủ loại. Nhưng theo mình thì các bạn nên chọn những con siêng chơi cánh và đi cầu nhiều. Những con siêng chơi cánh và đi cầu nhiều thường là những con thi đấu bền bĩ và dai sức, nếu về các bạn chịu khótập lực cho chào mào nữa thì sẻ tuyệt vời hơn. Chim chơi cánh nhiều thường có phong cách thì đấu rất cuốn hút và làm mê hoặc nhiều người. Nết chơi sàn cầu thì chim rất năng động và linh hoạt, trong xuyên suốt quá trình diễn ra cuộc thi thì con chim nào siêng đi cầu sẻ là con có lợi thế và đi sâu hơn vào những vòng trong.
Thường giọng chào mào hót nó sẻ phụ thuộc vào phần mỏ cũng như phần hầu của chim. Mỏ chim các bạn nên chọn những con mỏ ngắn, mỏ mỏng, gốc mỏ to và rộng, sát mép mỏ có thêm những sợi ria mép dày và dài nữa là tuyệt vời. Những con mỏ mỏng và ngắn mỏ thường là những con mau mồm mau miệng, hót hét suốt ngày không biết mệt. Khi thi đấu trên giàn thì cố tỏ ra to mồm hơn đối thủ, lanh chanh hơn và siêng hót hơn. Hầu chim thì chọn những con có hầu to, gặp phải hầu bò hoặc hầu ếch thì quá tuyệt vời. Hầu to thường là những con phổi khoẻ, mà phổi khoẻ thì khi nào cũng có giọng khoẻ, mà giọng khoẻ thì sẻ luôn to mồm và hàm hồ hơn đối thủ các bạn nhỉ?
7: Chọn qua nguồn gốc Vấn đề này cũng rất nhiều anh em nghệ nhân có nhiều ý kiến trái chiều khác nhau, người thì cho rằng nên chọn chim bổi già đi thi, vì chim bổi già có kinh nghiệm ngoài rừng núi nhiều hơn và khi thi đấu không biết sợ chim. Nhưng thật ra mà nói thì chim con hay má trắng lên mới đúng là những con không biết sợ chim. Nhưng cái dỡ của những con chim má trắng hay chim con đó chính là hay bỏ đấu bất thường, thích thi nó chơi, không thích thì thôi, nói chung là không ổn định.
8: Chọn chim chơi ổn định Có rất nhiều con chim chào mào ngày hôm nay thì chơi rất tốt, rất vừa mắt của anh em nghệ nhân nhưng qua vài ngày sau thì không được như vậy, chơi yếu hơn, khi đấu thì bỏ đấu, nói chung là chim chơi không ổn định. Nên trong quá trình chọn thì bắt buộc các bạn phải theo dõi con chim đó chơi ít nhất là 3 – 4 lần, nhiều người kỹ tính có khi còn hơn nữa. Chim chơi ổn định thì đòi hỏi phải giàn giáo trường trại ổn định, số tuổi lồng ít nhất là 2 mùa trở lên, cứ móc lên là chơi, không chăm trường.
Chim chơi ổn định thì thường là bổi già, những con bổi già sau khi thuần được nó thường thì chim chơi rất ổn định. Chính vì lý do đó nên nhiều anh em nghệ nhận thích thuần chào mào bổi là vậy. Hơn nữa giọng của bổi già cũng rất hay và luyến láy. Đối với một con chim thi thì yếu tố ổn định phải được đặt lên hàng đầu. Chim chơi ổn định đòi hỏi phải có bản lĩnh thi đấu, bản lĩnh thi đấu của con chim quyết định nó có đi được vào sâu hay không. Vì khi đi thi thì số lượng lồng rất lớn chứ không như ở trường, có khi cuộc thi lên đến 700 – 800 lồng. Lúc này áp lực chim sẻ rất khác, bản lĩnh thi đấu mà chúng ta hay gọi là “thần kinh thép” lúc này sẻ phát huy tác dụng.
9: Lời kết cho bài viết Việc chọn chim thi nó không đòi hỏi khắt khe gì lắm đâu các bạn à. Cái quan trọng trong việc chọn chim thi là các bạn cần phải thật tỉnh táo, không được hút chim, có nghĩa là tập trung chú ý vào những con chơi như điên dại mà quên nhìn những con xung quanh nó. Trong lĩnh vực chim cảnh không ai tài giỏi gì hết, không ai hơn ai gì cả, những người chơi lâu năm chưa chắc giỏi hơn người mới chơi và ngược lại. Chỉ hơn nhau ở sự tỉnh táo và tinh tế mà thôi, nhưng cũng phải kể đến yếu tố may mắn nữa.