Tài năng bộc lộ rõ nét ở chim Khướu là tính siêng hót mà giọng hót lại hay, được đa số người đời nhiệt liệt tán thưởng, cho nên thỉnh thoảng người ta mới tổ chức cuộc thi Khướu hót.
Khướu là con chim rừng có khả năng hót rất nhiều giọng, mà dù trí tưởng tượng của ngưỏi đời có phung phú đến đâu cũng không ai tài nào nghĩ ra được những âm thanh thiệt to được phát ra từ chiếc mỏ nhỏ xíu của Khướu! Con chim này được gán cho danh hiệu là Khướu Bách Thanh nghĩ cũng xứng đáng!
Tuy trên mình khoác một bộ lông rất bình dị, quê mùa, màu sắc gần như tối tăm, có khi đen đủi (Khướu Mun), nhưng bù lại vóc dáng tuy to nhưng không thô kệch, giọng hót chăng khác nào cung đàn muôn điệu, và nhiều con lại biết múa như Công, như Phượng, tạo nên một vẻ tôn quí và sang, ít có giống chim hót nào sánh nổi!
Gặp con Khướu có giọng hót cực kỳ hay đã đủ làm cho ta mê mẩn rồi, nếu được thưởng thức cả “rừng” Khướu tài ba cùng nhau trổ tài một lúc thì chắc cuộc thi sẽ vô cùng hào hứng, vô cùng hấp dẫn không bút mực nào tả xiết được!
Mà đúng như vậy, cuộc thi hót của Khướu xưa nay hễ được tổ chức ở đâu là lôi cuốn được đông đảo người đến xem, đến nỗi đứng chật cả vòng trong vòng ngoài… Thế nhưng, cuộc thi hót của Khướu thường ít được tổ chức hơn các cuộc thi hót của các giống chim khác như Họa Mi, Chích Chòe chẳng hạn. Có lẽ do số lượng chim Khướu được nuôi trong dân gian ít hơn các giống chim hót rừng khác (?), mà cũng có thể cuộc thi sẽ gây nên một sự ồn ào quá chăng nên khó lòng mà tìm được một địa điểm thích hợp (?). Điều mà chúng ta điều biết, giọng một con Khướu cất lên đã vang rân, đã vang xa, nay có đến hàng bốn năm chục con Khướu lập trung lại dự thi một nơi thì tiếng ồn ào làm sao chịu thấu?
Cuộc thi hót của chim Khướu sở dĩ hấp dẫn, một phần là do ở điệu bộ múa đuôi, múa cánh tuyệt đẹp của chim, tạo nên sự lạ mắt vô cùng hấp dẫn đối với người thưởng ngoạn. Con chim hót đã hay, múa lại giỏi, lại nghề như vậy là tuyệt luân, không thể dựa vào đâu mà chê bai dược. Muốn hót hay mà điệu bộ lại tốt thì những con Khướu đó có khả năng lọt vào vòng trong, chiếm được cảm tình của Ban Giám Khảo, và có nhiều hy vọng đoạt giải hơn những con khác.
Có tận mắt nhìn được con Khướu say sưa múa hót một cách xuất thần, ta mới thấy được cái tài tình của nó và không nỡ xem thường nó được. Vì của đáng tội, phần đông người đời vốn có cái nhìn thiên lệch, họ đánh giá chim Khướu không bằng con chim Chích Chòe, chứ đừng nói sánh được với Họa Mi!
Họ đâu ngờ trên đời này vẫn có những con Khướu mà tài năng của nó vượt trội, không những chi đem lại vinh dự cho người nuôi, mà còn được giới chơi chim tán thưởng mãi. Và tất nhiên giá trị của nó, nếu tính bằng tiền cũng không thua sút những con Họa Mi bậc thầy!
Những con được chủ mang đến dự thi là những con Khướu tài năng đang ở thời kỳ căng lửa. Tài năng của chim, hơn ai hết, chủ chim đã biết rất rõ, và họ đặt rất nhiều kỳ vọng vào con chim quí của mình, vì nếu chim tài nghệ tầm thường thì ai lại dám “đem chuông đi đánh xứ người” vừa mất công, vừa bẽ mặt với thiên hạ.
Cũng như cách thi của các giống chim hót khác, cuộc thi hỏi của Khướu cũng được ban tổ chức thông báo trước một cách rộng rãi cho các nghệ nhân chơi chim trong và ngoài địa phương hay biết, ít ra hàng tháng trước đó, để mọi người có đủ thời gian chuẩn bị cho “con chim nòi” của mình có thêm tài, thêm sức để may ra hy vọng chiếm được giải nhất hay “huy chương vàng”…
Con Khướu thi hót cũng phải “dự” cả ba “môn” là: giọng hót, vóc dáng và điệu bộ. Ba ”môn” này có số điểm ngang nhau, vì vậy, nếu chỉ dở một “môn” là coi như con Khướu đó đã mất đi nhiều hy vọng.
Giọng hót: Tất nhiên, chim đoại giải cao phải là chim có giọng hót xuất sắc nhất, vượt trội lên trên tất cả những chim thí sinh dự thi khúc. Giọng hót được đánh giá là hay nhất tất nhiên chỉ dành cho con chim nào hót siêng nhất, đã thế còn đòi hỏi hót được nhiều giọng và chuyển đổi giọng một cách tài tình, luyến láy một cách có duyên, có bài bản. Ngoài ra, giọng phải trong trẻo, thanh tao nghe rất êm tai…
Vóc dáng: Con chim đoạt giải cao chắc chắn là con chim có vóc dáng đẹp nhất. Tất cả những bộ phận nhỏ trên mình chim được Ban Giám Khảo tỉ mỉ quan sát một cách tường lận để đánh giá đúng mức cái đẹp của nó. Chim có vóc dáng đẹp phải là chim “thon mỏ nhỏ đầu”, phải có bộ lông tươi tắn, êm mượt, phải có một vóc dáng cân đối… Chấm điểm phần này coi vậy mà không dễ, vì cái đẹp của vóc dáng ít khi biểu lộ một cách rõ nét giữa con chim này với một con chim khác; đừng nói chi so sánh giữa một chim với nhiều chim…
Điệu bộ: Con chim đoạt giải cao về điệu bộ chắc chắn là con Khướu thí sinh có biệt tài múa đuôi và múa cánh xuất sắc nhất. Xuất sắc ở đây có nghĩa là siêng múa và múa đẹp. Kinh nghiệm cho thấy, con Khướu càng căng lửa múa càng hay…
Chim dự thi được đăng ký trước với Ban Tổ Chức ngay trước giờ thi để nhận số báo danh cho đến khi hết giờ ghi danh. Những số báo đanh được viết to trên mảnh giấy trắng, và chủ chim dùng giấy số này dán ngay lên lồng chim để Ban Giám Khảo căn cứ vào đó mà tiện việc nhận diện, chấm điểm.
Sau đó, chủ chim tự treo lồng chim thí sinh lên những cây sào dài, giăng ngay phía trước tầm nhìn của Ban Giám Khảo (ngồi ở một dãy bàn dài), còn khán giả thì tự ổn định chỗ ngồi thành một vòng tròn sát ngay khu vực “trường” thi…
Cuộc thi tuyên bố bắt đầu, nhưng các chim thì đã râm ran hót từ khi được treo lồng lên các cây sào… Thời gian dự thi ngắn dài là còn tùy ở bản điều lệ của từng cuộc thi. của từng địa phương, nhưng ít ra cũng phải trên nửa giờ mới đủ cho Ban Giám Khảo nhận xét được cái dở cái hay của từng con chim một.
Những con Khướu vào đầu cuộc thi độ một phần năm thời gian mà tỏ ra lơ là, hót chỉ có lộ trong khi những chim thí sinh khác đang cố tranh thủ từng giây từng phút một để trổ tài, con này cố dùng giọng hót lảnh lót của mình để đè cho dược đối thủ chung quanh, thì những chim đó coi như bị loại ra khỏi vòng thi hót. Mức điểm mà Ban Giám Khảo dành cho nó chắc chắn là quá thảm hại rồi!
Đây là nơi tranh tài cao thấp giữa những “anh hào”, chứ không phải là nơi dành cho chim “bất tài vô tướng”, tài nghệ chưa bằng ai!
Thế là Ban Giám Khảo tập trung chú ý vào những chim hót căng khác. Tuy số chim dự thi nhiều, nhưng những con thực sự có tài nghệ tuyệt luân lại ít, và chúng bao giờ cũng nỗi bật, dễ dàng gây sự chú ý của mọi người, vì thế, qua thời gian, Ban Giám Khảo cũng dễ dàng loại dần ra khỏi sự chú ý của mình những con chim đẹp khác, và họ chỉ còn thu hẹp tầm quan sát của mình vào số ít chim xuất sắc nhất để cân nhắc từng chút một mà cho điểm thật công bằng!
Cuối cùng thì cuộc thi cũng chắm dứt trong sự hứng khởi của mọi người. Các giải Nhất, Nhì, Ba… được Ban Giám Khảo công khai tuyên hố cho những chim thí sinh đoạt giải, với số điểm cao mà nó đạt được. Tất nhiên, số điểm nó được chấm từ 0 điểm đến 10 điểm (có nơi chấm từ 0 điểm đến 100 điểm cho tăng phần… hào hứng), cho từng phần giọng hót, vóc dáng và điệu bộ của chim. Ba số điểm của ba phần đó của mỗi chim được cộng lại, và chung cuộc con Khướu thí sinh nào có tổng số điểm cao nhất thì được giải nhất, chim có điểm gần kề thì đoạt hạng nhì…
Cuộc thi nào cùng có giải thưởng, dù ít hay nhiều, gồm có tiền mặt hay hiện vật như khánh bằng vàng, như dụng cụ nuôi chim (lồng chim, cóng đựng thức ăn, nước uống) hoặc thức ăn của chim…
Tuy giải thưởng không lớn, nhưng giá trị tinh thần của giải lại rất cao, đã đem lại vinh dự thực sự cho chủ nuôi, khiến ai cũng tỏ ra trọng nể. Cái vinh dự đó đã đủ sức đền bù lại những công khó mà người nuôi chim đã bỏ ra trong việc nuôi dưỡng con chim, để cố đưa con chim lên… đài danh vọng!
Đó là chuyện mà bất cứ ai cũng biết trước và dễ dàng thông cảm, cho nên tuy giải thưởng xét ra không đáng là bao, nhưng lần nào tổ chức thi chim hót hay đá, bao giờ cũng lôi cuốn được đông đảo người đến đăng ký tham dự…