Tên gọi: chim yến
Tên khoa học: Canario
Phân bố: chủ yếu ở Đại Tây Dương
Chim yến là loài chim có kích thước nhỏ, khá nhút nhát và thường sống theo cặp.
Chim yến có những đặc điểm như:
Lông của Yến thuần chủng thường khá nhợt nhạt. Vì vậy, người ta thường tìm cách lai tạo để tạo ra các màu sắc rực rỡ hơn như đen, vàng, trắng, vàng xanh, nâu có sọc,…
Ở cổ và ngực là hỗn hợp màu đen và vàng hòa trộn với nhau
Phần cánh và hai bên sườn chim có màu nâu sẫm và có điểm vạch xanh mờ…
Chim yến có giọng hót rất hay, rất truyền cảm. Vì vậy, qua bốn thập kỷ phát triển và tồn tại, chúng vẫn giữ được vị trí độc tôn của mình.
Tuy nhiên, chúng là loài động vật có khả năng tự bảo vệ bản thân rất kém nên chúng có rất nhiều kẻ thù. Một số kẻ thù có thể kể đến như tắc kè, rắn, đại bàng, diều hâu,… Chúng thường phá tổ, ăn trứng, thậm chí ăn cả chim yến trưởng thành lẫn chim yến con.
Ngoài ra, chim yến cũng rất sợ một số loài côn trùng như mối, kiến, gián, mọt,… Những loài côn trùng nhỏ này không gây hại đến chim yến nhưng chúng thường phá tổ và ăn trứng chim.
Chim yến thường sống theo 1 cặp và rất chung thủy với nhau. Khác với tổ của các loài chim khác, tổ của chim yến được làm bằng dãi của chúng. Và chúng thường mất hơn 1 tháng để hoàn thành một cái tổ.
Hầu như chim yến sinh sản quanh năm, trừ tháng 11, 12 và tháng 1 là chúng sẽ không đẻ trứng. Chúng thường đẻ 2 quả trứng/lần. Sau 22 – 23 ngày ấp, quả trứng đầu tiên sẽ nở. Và quả trứng còn lại sẽ nở sau đó 2 – 3 ngày. Sau 5 – 6 tuần tuổi, chim con đủ trưởng thành, có thể rời khỏi tổ và tự mình kiếm ăn.
Tổ chim yến thường được chế biến thành nhiều món ăn bởi hương vị thơm ngon, độc đáo, mang lại nhiều công dụng cho sức khỏe con người. Nhưng việc khai thác tổ chim yến đang bị lên án vì đây là hành vi vô nhân đạo.
Cả đời chim yến chỉ sống với duy nhất một chiếc tổ. Do đó, nếu bạn lấy tổ chim trong mùa sinh sản, chim yến mái sẽ bị hoảng loạn và lao xuống vách đá để chết. Chim yến trống cũng theo đó mà chết cùng chim mái.
Nếu bạn lấy tổ chim khi không phải trong mùa sinh sản, chim yến sẽ bị thổ huyết đến chết do không đủ nước dãi xây tổ mới.
II. Cách nuôi chim yến hót
Kỹ thuật nuôi chim yến hót sinh sản sẽ tuân theo các bước sau đây:
Vì chim yến có nhiều màu sắc khác nhau, nên bạn có thể chọn chim yến tùy theo sở thích cá nhân. Tuy nhiên, khi mua chim thuần màu, bạn không nên chọn mua chim có sợi màu trắng vì khi lớn, chúng sẽ mất giá trị thẩm mỹ.
Bạn có thể kiểm tra xem phần lông dưới đuôi ở hậu môn để biết độ thuần của chúng.
Chim yến có kích thước nhỏ. Vì vậy lồng nuôi chim không cần quá cầu kỳ. Bạn chỉ cần chuẩn bị một chiếc lồng thoáng, dễ vệ sinh, dễ di chuyển, có đủ cóng đựng nước, đựng thức ăn và cần đậu cho chim đứng.
Thông thường, bạn nên chọn lồng cao 40cm và có đường kính 30cm là thích hợp nhất.
Chim yến rất thích ăn các loại hạt như hạt kê, mè đen,… hoặc bánh mì khô, cà rốt, rau xanh,…
Do đó, bạn có thể mua sẵn cho chúng các loại hạt được đóng túi có sẵn trên thị trường hay chuẩn bị cám, thức ăn bột cho chim bằng cách nghiền bánh quy thành bột là chúng có thể tự ăn được.
Để nuôi chim yến hót, bạn nên nuôi chúng từ khi 30 – 60 ngày tuổi. Ở giai đoạn này, bạn cần nuôi cẩn thận để tránh ảnh hưởng đến giọng hót và khả năng sinh sản của chúng. Chim non chưa biết ăn nên bạn cần cho chúng ăn rau xanh, trứng luộc, bánh mì nhúng nước với các loại hạt xay nhuyễn.
Khi chim được 2 – 5 tháng tuổi, bạn không nên cho chim ăn tốt quá vì nếu không, chim sẽ bị mập, dẫn đến đẻ ít, đẻ trứng nhỏ. Lúc này, công thức thức ăn của chúng là:
50% kê (các loại kê vỏ vàng, kê vỏ đỏ, kê vỏ trắng với tỷ lệ bằng nhau hoặc nhiều kê vàng, nhiều kê đỏ hỏn tùy mùa)
20% hạt yến mạch
20% hạt cải xanh
10% hạt mè (hạt vừng) gồm 5% mè đen + 5% mè vàng
Thêm hoặc thay vào kê một chút thóc (lúa) loại hạt nhỏ, vỏ mềm, hoặc hạt hướng dương nhỏ
Hoặc thay thế hạt yến mạch bằng hạt xà-lách
Bạn nên cho chúng ăn 1 – 1.5 muỗng hạt/ngày.
Bên cạnh đó, kích thước lồng cũng ảnh hưởng đến lượng thức ăn của chúng:
Nếu chuồng nhỏ, chật chội: nên hạn chế số lượng hạt mè, hướng dương, vì ăn nhiều mà ít hoạt động chim sẽ béo phì
Nếu chuồng rộng rãi, chim bay nhảy thoải mái: tăng lượng hạt béo lên
Thông thường, sau 2 tuổi, chim yến mới bắt đầu tập hót. Vì vậy, nuôi chim yến cần phải có tính kiên nhẫn cao.
Để cho chim yến có thể hót theo âm điệu, bạn nên cho chúng nghe các loại băng đĩa nhạc chuyên dụng dành cho chim. Khi chúng bắt đầu cất tiếng hót, bạn hãy tách chúng ra các lồng riêng để chúng ganh đua nhau hót, đồng thời luyện giọng cùng nhau.
Bạn nên nuôi chim yến trống và mái ở 2 lồng khác nhau và chỉ ghép đôi cho chúng khi đến mùa sinh sản. Quy trình ghép đôi như sau:
Để 1 trống, 1 mái vào chung một tổ để cho chúng làm quen và sinh sản (khoảng thời gian này khá dài, từ 4 – 5 tháng)
Nếu giọng hót của chim trống có thể cuốn hút được chim mái thì cho chung lồng sau một vài hôm chim sẽ thụ thai
1 chim trống có thể phối được với 3 chim mái trong một mùa
Chim yến thường thay lông 1 lần/năm. Nhưng nếu chúng rụng lông theo từng mảng và không đều thì đó là hiện tượng của bệnh rụng lông. Căn bệnh này không nguy hiểm nhưng sẽ khiến chúng bị suy nhược dần dần dẫn đến còi cọc. Do đó, bạn phải can thiệp kịp thời. Nếu không, lông chim sẽ rất xấu xí.
Ann Tran – Ban biên tập Yêu Chim